- به نظر شما با توجه به آیات و روایات، کار ویژه انجمنهای خیریه چه میتواند باشد؟
کارهای خیلی زیاد هست ولی اینکه چه کاری بهترین کار خیر است و یا چه صدقهای بهترین صدقه است و یا در چه مسیری انسان صدقات را میتواند خرج کند، باید عرض کنم که با توجه به اینکه ما در حال حاضر در جامعه با مشکلاتی مواجه هستیم. افرادی در جامعه وجود دارند که نیازمند هستند و مسایل معیشتی دارند و شدیدا برای تهیه مواد غذایی و مواد پوشاکی در مضیقه قرار دارند. بهترین و بالاترین کار رسیدگی به این افراد است. اگر ما به سیره اهل بیت هم نگاهی بیندازیم، میبینیم که رسیدگی به فقرا در راس کارهاشان بوده است.
ایجاد یک بنا را در دست داشتند ولی آنچه که در راس بوده رسیدگی مستقیم به فقرا بوده است. شبانه کیسه‌های آذوقه و مایحتاج را بر دوش میگذاشتند و به در خانه ضعفا میرفتند و این نشان از این دارد که رسیدگی به این افراد مهم است.
یعنی اگر چیزی هم باشد باید به سرعت به فقرا برسد، بنابراین الان که در شرایط کرونا هم هستیم و در شرایط اقتصادی نامناسبی نیز به سر میبریم، بالاترین کار رسیدگی به فقرا و گرسنگان و به اصطلاح بینوایان است.
- پس به نظر شما بهترین کار خیر رسیدگی از لحاظ معیشتی به فقرا است؟
بله کارهایی هم هست که زیر بنایی است و آن کارهای زیربنایی هم مهم است که مثلا شما بخواهید یک مشکل را زیربنایی حل بکنید ولی تا شما بخواهید زیربنایی عمل بکنید این فقرا از گرسنگی از بین رفتند اگر هم می‌خواهید کار زیربنایی بکنید، انجام بدهید ولی الان هم باید به فقرا و گرسنگان به صورت ویژه و فوری رسیدگی بشود.
- به نظر برخی وقتی دولت به منابع کشور و نیروی انسانی دسترسی دارد چه لزومی دارد که سازمان‌های مردم نهاد فعالیت کنند؟
دولت توان رسیدگی کامل به نیازمندان را ندارد و موسسات خیریه و عام المنفعه باید بیایند در کنار دولت وبرای برطرف کردن مشکلات جامعه ومردم نیازمند تلاش کنند. با توجه به محدودیت‌هایی که دولتها دارند اگر این امور را بر عهده دولت بگذاریم برخی از منابع و کمکها در بروکراسیهای اداری و دولتی گیر میکنند و مسلما ضایع خواهند شد. پس به همین علت نیاز هست سازمان‌های مردم نهاد در کنار دولت به فقرا و نیازمندان کمک کنند.
- با توجه به اینکه انجمنهای خیریه در کشور گسترده شده‌اند آیا مجلس برنامه‌ای دارد که این موسسات را تحت حمایت یک ارگان و یا یک سازمان مثل سازمان بهزیستی ویا کمیته امداد قرار دهد؟
ما نهادها و یا ارگانهایی را در کشور داریم که فلسفه وجودی آنها رسیدگی به فقرا و نیازمندان است مثل کمیته امداد و سازمان بهزیستی اگر شما همه نیازمندان را به دست این نهادها بدهید مثلا کمیته امداد، به علت تعداد زیاد نیازمندان و مشکلات معیشتی یک پوشش کامل صورت نمی‌پذیرد. باز هم ما نیاز به نهادهای خیریه و مردمی داریم ولی در کل باید یک کار میدانی و تحقیقاتی صورت بگیرید که آیا این یک کاسه شدن به نفع مردم می‌شود یا به ضرر آنها.
- یعنی تا به الان پژوهش و یا تحقیقاتی برای اینکه موسسات خیریه با یک ارگان ادغام بشوند وآن نهاد از این موسسات حمایت و در جایی نظارت کند صورت نگرفته است؟
کمیته امداد دوست دارد که تحویل آنها بشود ولی این نهاد تنها به فهرست مشخصی از نیازمندان جامعه دسترسی دارد و امکان دارد بعضی از فقرا را نشناسد. تا کمیته امداد بخواهد به این افراد رسیدگی بکند فقرا از گرسنگی تلف میشوند.
- بنده هم با نظر شما موافقم ولی سوال من این است چه اشکالی دارد که این موسسات مردم نهاد و امور خیریه زیر نظر یک سازمان مثل واحد کمیته امداد قرار بگیرد؟
اگر به شرط آنکه همه فقرا در همه جا دیده بشوند بله ولی اگر قرار است کمیته امداد افرادی را تحت نظر داشته باشد و تمام بسته‌های معیشتی را به همان افراد بدهد و یا قوانینی برای تحت پوشش قراردادن نیازمندان داشته باشد و یکسری افراد در این میان دیده نشوند و گرسنه بمانند نه اصلاً.
به نظر من باید نهادها مستقل باشند و کمکهایشان را به افرادی بدهند که کمیته امداد نتوانسته به هر علتی به آنها کمک کند.
- شما فرمودید که منابع دولت محدود است و باید سازمان‌های مردم نهاد به کمک دولت بیایند ولی بعضی معتقدند که دامن زدن بر امور خیریه در جامعه توسط مردم موجب شانه خالی کردن دولت از وظایفش خواهد شد این نگاه را چگونه باید پاسخ داد. آیا در زلزله کرمانشاه یا سیل خوزستان چنین اتفاقی رخ داد؟ تحلیل شما از وضعیت امور خیر در ایران چی هست؟
من موافق با این نظر نیستم که اگر ما بیاییم به کارهای خیر بپردازیم دولت شانه خالی می‌کند. رسیدگی به محرومان وظیفه دولت و نهادهای دولتی است و باید به مستمندان که در جامعه هستند رسیدگی کند. ولی همه ما می‌دانیم که منابع دولتی محدود است و تا یه حدی می‌توانند کمک رسانی کنند و نهادهای نظارتی هم باید نظارت کنند تا این اموال محدود واقعا به نیازمندان برسد. ولی به اصطلاح یکسری از فقرا که تعدادشان اندک هم نیست، باقی میمانند که به هر دلیلی تحت پوشش نهادهای حمایتی قرار نگرفتهاند یا شرایط اعلامی آن نهادها را ندارند یا به هر علتی تعدادی از مستحقین جا میمانند. اینجا باید کمک‌های مردمی به میدان بیایند و دست دولت را بگیرند و کمک کنند.
- یکی از دغدغههای کارشناسان در سالهای اخیر بحث خیر پایدار است چگونه میتوان در این زمان کار خیر پایدار انجام داد؟
با توجه به محدودیت‌هایی که وجود دارد ولی باز هم می‌شود این کارها را انجام داد و باید انجام داد. مثلا هر موسسهای سرمایه‌هایی که در اختیار دارد را تبدیل به کارگاههای کوچک و بزرگ کند و در این کارخانهها از محرومین و نیازمندان استفاده کند و از آن بالاتر از سودهایی که در این مراکز به دست میآورد به فقرا کمک کند. این کار در شرایط سخت اقتصادی مشکل هست ولی چارهای جز این نیست. یعنی باید این کار اتفاق بیافتد و فقرا را از لحاظ شغلی تامین کنیم تا او بتواند با تلاش و کوشش، روی پای خودش بایستد.
- مجلس برنامه‌ای برای راه اندازی خیر پایدار دارد؟
مجموعه کمیسیون فرهنگی با وزیر کار جلسهای داشته و در همین رابطه با ایشان صحبت کرده و خود وزیر هم تاکید کردند که هر جامعهای که روی پای خودش ایستاده موفق شده و آنچه که می‌گویند کمک‌های کشورهای دیگر اینها بیشتر شعارهای سیاسی است و کشورهای غربی واقعاً کمکی نمی‌کنند. پس اگر می‌خواهید پیشرفت کنید باید به خودت تکیه کنی. نمونهای از این کشورها چین می باشد که مردم این کشور ۹۹ درصد روی پای خودشان ایستادند و یک درصد سرمایهگذاری خارجی وجود دارد. وزیر محترم کار هم به این نکته اشاره داشتند. بنابراین به نظر میآید همین درست باشد و باید روی پای خودمان بایستیم. ولی اگر به دیگران متکی بشویم فایدهای ندارد. ضمن اینکه کمک‌های خارجی میرود در بازیهای سیاسی و تحت تأثیر روابط سیاستمداران قرار می‌گیرد. ضمن آنکه طبیعی است که غربیها در آنجایی که به نفعشان باشد کمک کنند.
- به نظر شما فعالیتهای موسسات خیریه در جامعه چه تاثیری دارد؟
قطعاً تاثیر دارد هم از لحاظ مادی و اقتصادی و رفع محرومیت و همچنین تاثیرات معنوی نیز دارد چه برای فردی که کمک می‌کند چه برای آن نیازمندی که کمک را دریافت می کند و باعث ایجاد تقرب به خداوند متعال برای هر دو گروه می‌شود همانطور که در روایت آمده است که اگر فقر از دری وارد شود ایمان از دری دیگر خارج می‌شود.
- راهکارهای پیشنهادی شما جهت برطرف شدن مشکلات پیش روی موسسات خیریه و عام المنفعه چیست؟
اگر مشکلات قانونی وجود دارد این وظیفه مجلس است که قوانین را اصلاح کند و برای اصلاح قوانین نیاز است که موسسات با نمایندگان مجلس در ارتباط باشند تا مشکلات و موانع را به نمایندگان اطلاع دهند چون بالاخره نهادهای خیریه در خط مقدم و در وسط میدان کار هستند و قطعا مشکلات سر راه موسسات را بیشتر از نمایندگان خبر دارند. وظیفه مجلس است که قوانین را وضع و یا اصلاح کند و از همه مهمتر بحث نظارتی است که آن هم باید توسط ارگانهای ذیربط انجام شود.
