از جشن جویروبی تا عروس ربایی

دگر یاری و خود یاری در آبیاری کشاورزان اصفهان

استان اصفهان و روستاهای آن یکی از مراکز مراسم مربوط به اب و ابیاری در ایران است.

در فریدونشهر چون مقداری ماسه و خاک همراه آب است و در جوی ته نشین می شود و علف هم کنار جویها سبز می شود و جلو آب را می گیرد، به همین جهت هر ساله، سه دفعه جویهای زراعتی را پاک می کنند و گل و لای و سنگ آنها را در می اورند…

با وجود آنکه ملک فریدون شهر شش دانگ است و شش سر دانگ است و شش سر دانگ اصلی دارد، این شش دانگ خود به نوزده دانگ زراعتی تقسیم شده است. از هر دانگی باید ۴ نفر برای لایروبی بر سر جویها بیایند،که مجموعا این افراد ۷۶ تن می شوند، و تمام جویها را باید در چهار روز تمام کنند.

بعد از پاک کردن هر دفعه جویها و استخرها در یک جای با صفا و خوش آب و هوا می نشینند و هر کسی گوسفند گوشتی دارد، به مردم می گوید  او را می فرستند که آن را بیاورد. گوسفند گوشتی را قیمت می کنند و پول آن را نسبت به ۱۹ دانگ می سنجند و از هر دانگ می گیرند. اگر یکی از کشاورزان پول نداشته باشد، یکی از همدانگهای او به جایش پول می ده، بعد حساب می کند و از آن مرد پولش را پس می گیرد.

پول که جمع شد به صاحب گوسفند گوشتی می دهند و گوسفند را می کشند و در دیگ بزرگی می پزند و در ظرف هایی که همراه دارند قسمت می کنند و می خورند.

دشتبان هم قند و چایی برای جمعیت می اورد و پول آن را هم نسبت به ۱۹ دانگ تقسیم می کنند و از نفرات می گیرند و به دشتبان می دهند.

یکی از مراسم کهنی  که به نظر می رسد عنوان عروس ربایی برای ان زیبنده است در هونجان انجام می شود. کشاورزان هونجان معتقدند که آب قنات های انها نر است و آب رودخانه ایزد خواست ماده، پس برای ازدیاد آب قناتهایشان اغلب در یکی از جمعه های آفتابی زمستان همه اهالی و کشاورزان در جلو قلعه آبادی گرد می آیند، به شیوه خود یاری پولی روی هم می گذارند و پول فراهم شده را به مردی چالاک و دارای همسر می دهند و سید یا بزرگ ده کوزه یا مشکی به وی می دهد تا به ایزد خواست برود و از آب رودخانه ایزد خواست، به ترتیبی که گفته خواهد شد آب بدزدد.

منبع: فرهادی مرتضی،(۱۳۹۴)فرهنگ یاریگری در ایران،مرکز نشر دانشگاهی