همه‌گیری بیماری کرونای جدید یا همان کوید ۱۹، بحران جهانی بی‌سابقه‌ای در جوامع بشری به وجود آورده است که بر وخامت وضعیت اقشار آسیب‌پذیر مانند محرومان، کودکان، زنان و مهاجران افزوده است. همه‌گیری کرونای جدید شدیدترین بحران‌های اقتصادی و انسانی را در یک نسل برجای خواهد گذاشت و جان، معاش و آموزش مردم را در سرتاسر جهان تحت شعاع قرار خواهد داد. در این میان دولت‌ها مهم‌ترین نقش را در مدیریت این بحران دارند؛ اما شرکت‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد و سازمان‌های جهانی نیز می‌توانند نقشی مهم ایفا کنند.
کوید-۱۹ برای همگان خطرآفرین است و تأثیرات عمیق و پایداری بر همه جوانب زندگی در جوامع خواهد گذاشت. این تأثیرات به‌ویژه برای افرادی که آسیب‌پذیرترند، جدی‌تر خواهد بود. این افراد عبارتند از: ۱. سالمندان و کسانی که مبتلا به بیماری پیش‌زمینه‌ای باشند؛ ۲. کسانی که دسترسی کافی به خدمات درمانی، بیمه یا پس‌انداز ندارند؛ ۳. افراد کم‌درآمد با مشاغل غیررسمی یا کسانی که به طور مستقل کار می‌کنند؛ ۴. کسانی که خدمات درمانی-بهداشتی و یا دیگر خدمات ضروری را ارائه می‌دهند. علاوه بر این‌ها آسیب‌های ناشی از همه‌گیری کوید ۱۹ به نسبت بر کودکان و دختران و زنان بیشتر خواهد بود.
خدمات در زمینۀ تأمین آب و فاضلاب بهداشتی و رعایت سایر اصول بهداشت (WASH) از ملزومات پیشگیری و کنترل عفونت‌هاست. شستن مناسب دست‌ها و مراقبت‌های بهداشتی برای کاهش انتقال ویروس امری ضروری است. با این حال می‌بینیم در سراسر جهان، از هر ۱۰ نفر سه نفر، یا در واقع ۲.۱ میلیارد از انسان‌ها، از دسترسی به آب مطمئن در خانه محروم‌اند و از هر ۱۰ نفر ۶ نفر، یا ۴.۵ میلیارد نفر، از فاضلاب مناسب و بهداشتی برخوردار نیستند. به‌صورت واضح و نامتوازنی محرومان و اقشار آسیب‌پذیر بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
اقدامات سلامت عمومی مانند فاصله‌گذاری اجتماعی برای کاهش انتقال کووید ۱۹، سبب افزایش آسیب‌پذیری افراد بحران‌زده می‌شود. خانوارهایی که منابع مالی محدودی دارند، قربانی این اقدامات و فشارهای روانی حاصل از آن می‌شوند. به علاوه مشکلاتی مانند خشونت‌های خانگی و جنسیتی، ناآرامی‌های شهری، استثمار کودکان و ازدواج کودکان، گرفتاری‌های دیگری است که تشدید خواهند شد.
همه‌گیری کرونا اخلال گسترده‌ای در نظام اقتصادی به وجود خواهد آورد. با اعمال قرنطینه و محدودیت بر سفرهای بین‌المللی و داخلی معیشت صدها میلیون نفر به خطر خواهد افتاد. این خطر همۀ کسب‌وکارها را تهدید می‌کند، هرچند برخی صنایع مرتبط با گردشگری را به‌طور ویژۀ متاثر می‌کند. کسب‌وکارهای کوچک که معمولاً با خطر جریان نقدینگی زیاد مواجه‌اند، در معرض ورشکستی قرار می‌گیرند. تأثیرات منفی همه‌گیری کرونا همۀ کارکنان را به‌خصوص آن‌هایی که به دلیل ماهیت کارشان یا به دلیل دسترسی نداشتن به فناوری دیجیتال نمی‌توانند دورکاری کنند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. کارگران ساعتی و کسانی که امنیت شغلی چندانی ندارند یا دسترسی به مرخصی استعلاجی ندارند، با شدت بیشتری تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. همچنین انتظار می‌رود این شرایط تأثیرات مخربی بر کارگران مهاجر بگذارد.
در حالی که بسیاری کشورها شروع به باز کردن قرنطینه‌ها و برداشتن محدودیت‌ها کرده‌اند، تعداد کودکانی که به مدرسه نمی‌روند همچنان زیاد است. نزدیک به ۱.۲۹ میلیارد کودک در ۱۸۶ کشور، ۷۳.۸ درصد از دانش آموزان مشغول به تدریس، تحت تأثیر تعطیلی ملی مدارس قرار گرفته‌اند. آموزش از راه دور امکانی است که تنها دانش‌آموزانی که به فضای مجازی دسترسی دارند می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. با این حال حتی آن نیز به‌نوعی تقویت درسی محسوب می‌شود و نمی‌توان آن را جایگزین برنامۀ عادی درسی انگاشت. به علاوه باید در نظر داشت که بسیاری از کودکان آسیب‌پذیر از یک وعده غذایی مناسب که در مدرسه به آنها داده می‌شد، محروم خواهند شد.
راهبردهای انسان‌دوستانۀ یونیسف
یونیسف در ۱۹۰ کشور حضور دارد و برنامه‌های واکنشی انسان‌دوستانه‌اش در ۳۶ کشور به اجرا درمی‌آید. یونیسف با داشتن تعهد در دو زمینۀ فعالیت‌های بشردوستانه و توسعۀ حقوق کودکان و سوابق گذشته‌اش، مزیت رقابتی قدرتمندی برای مقابله کووید-۱۹ در سطح جهانی دارد. فعالیت‌های یونیسف در جهت کنترل شیوع بیماری و همچنین کاهش آثار ثانویه همه‌گیری خواهد بود. اقدامات یونیسف شامل دسترسی به آب و فاضلاب بهداشتی و رعایت بهداشت، سلامت، تغذیه، آموزش، حمایت اجتماعی و خدمات ضروری اجتماعی برای کودکان، زنان و افراد آسیب‌پذیر خواهد بود. راهبرد یونیسف در راستای طرح واکنش اضطراری سازمان بهداشت جهانی (WHO) و طرح واکنش انسان‌دوستانۀ جهانیِ کمیته دائمی بین آژانسی (IASC)، تحت هدایت دفتر هماهنگی امور انسان‌دوستانه (OCHA) است.
اولویت راهبردی ۱: واکنش سلامت عمومی برای کاهش انتقال و مرگ‌ومیر بر اثر کرونا
اطلاع‌رسانی و مشارکت اجتماعی (RCCE): اطلاع‌رسانی مناسب دربارۀ نحوۀ شست‌وشوی مؤثر دست و دیگر عادات بهداشتی، فاصله‌گذاری اجتماعی و دیگر تغییرات رفتاری در کند کردن روند انتقال کووید-۱۹ مؤثر است. یونیسف با بهره‌گیری از ظرفیت‌های تأثیرگذاران اجتماعی شاخص، مثل گروه‌های محلی، والدین و سرپرستان، زنان و گروه‌های جوانان، انجمن‌های مهاجران، کارکنان حوزۀ سلامت و سازمان‌های افراد معلول و داوطلبان گروه‌های اجتماعی، آگاهی می‌دهد. برای مثال یونیسف از جوانان و نوجوانان تأثیرگذار در شبکه‌های مجازی، استفاده می‌کند تا در ایجاد آگاهی مشارکت کنند.
بهبود کنترل و پیشگیری عفونت (IPC) و ارائه ملزومات پزشکی و تأمین آب و فاضلاب بهداشتی و رعایت بهداشت (WASH): یونیسف با ایجاد دسترسی به خدمات WASH در مکان‌های عمومی کنترل و پیشگیری عفونت را امکان‌پذیر می‌کند. همچنین یونیسف تجهیزات بهداشتی و مراقبتی را به جامعه هدف عرضه می‌کند؛ برای مثال تجهیزاتی مثل‌گان و دستکش و ماسک و تجهیزات مدیریت موردی مراقبت مثل تغلیظ کننده‌های اکسیژن و دارو. در دوران همه‌گیری کرونا، یونیسف دسترسی به ملزومات ضروری را از طریق حمایت زنجیرۀ تأمین و بازارهای محلی تسهیل می‌کند.
جمع‌آوری داده‌ها و پژوهش‌های علوم اجتماعی برای تصمیم‌گیری در حوزه سلامت عمومی:
یونیسف داده‌های علوم اجتماعی مربوط به تأثیر کووید-۱۹ بر رفتارهای اجتماعی را جمع‌آوری و تحلیل می‌کند و تأثیر شیوع این بیماری بر کودکان و زنان باردار را بررسی خواهد کرد. یونیسف جمعیت آسیب‌پذیر به‌خصوصی را هدف خود قرار داده است تا بتواند عوامل مؤثر بر شیوع بیماری و تناسب راهبردهای واکنشی را در سطح جامعه بهتر دریافت کند. همچنین یونیسف سازوکاری را نهادینه می‌کند تا در صورت نیاز، اطلاعات به دست آمده و توصیه‌های کلیدی را در اختیار ساختارهای هماهنگ ملی قرار دهد.
اولویت راهبردی ۲:
تداوم خدماتی از قبیل سلامت، تغذیه، آموزش، تأمین آب و فاضلاب بهداشتی و رعایت بهداشت، حمایت از کودکان، خشونت جنسیتی، حمایت اجتماعی و دیگر خدمات اجتماعی، ارزیابی و واکنش به تأثیرات آنیِ اجتماعی-اقتصادیِ در اثر واکنش به کووید-۱۹.
تداوم حمایت‌ها از دسترسی زنان، کودکان و افراد آسیب‌پذیر به خدمات غذایی، اچ آی وی و بهداشتی و همچنین مدیریت موردی مراقبت: یونیسف تلاش می‌کند موارد کرونای کودکان و زنان باردار و همچنین کسانی که به چند بیماری مبتلا هستند، مشمول مراقب‌های ویژه بشود. همچنین مراقب‌های ویژۀ پیش و پس از زایمان برای زنان تداوم یابد. یونیسف از شبکه‌های محلی خود برای حمایت از وزارت‌های بهداشت در جهت پیشگیری و تشخیص و مدیریت کرونا استفاده خواهد کرد. یونیسف تلاش خواهد کرد اثرات منفی کرونا بر تغذیه کودکان را بکاهد و کوشش می‌کند حمایتش‌هایش را برای مادران و فرزندانی که با آچ. آی. وی زندگی می‌کنند تداوم بخشد. یونیسف در برنامه‌ای کوتاه‌مدت و بلندمدت قصد دارد خدمات درمانی مربوط به ذات‌الریه را افزایش دهد تا پاسخگو نیاز تعداد بیماران بیشتر باشد.
حمایت از دسترسی مداوم به آموزش، حمایت‌های اجتماعی، حمایت از کودکان، حمایت‌های سلامت روان و روانشناسی و خدمات مخصوص خشونت‌های جنسیتی:
یونیسف با حمایت از وزارت‌های آموزش‌وپرورش و دیگر بازیگران عرصۀ آموزشی، یادگیری مجازی و از راه دور را پشتیبانی می‌کند. به‌طور خلاصه یونیسف همۀ تلاشش را می‌کند که در ایجاد و یا تقویت سیستم‌های حمایت اجتماعی در واکنش به شرایط بحرانی، نقش خود را ایفا کند.
نقش کسب‌وکار
می‌توان آثار مخرب احتمالی همه‌گیری کرونا را در سه بخش عمده تقسیم‌بندی کرد: ۱. تأثیرات جانی و سلامتی ۲. تأثیرات معیشتی، اشتغال و درآمد ۳. تأثیرات یادگیری، آموزش و مهارت. همه‌گیری می‌تواند بر هر کدام از این سه گروه آثار کوتاه‌مدت فردی، خانوادگی و اجتماعی ایجاد کند؛ اما آثار ماندگار بلندمدت آن بدون کمک سازمان‌های اجتماعی و بخش خصوصی ممکن است تا نسل‌ها تداوم یابد. این آثار البته بر اقشار آسیب‌پذیر پررنگ‌تر خواهد بود. که در ادامه به نقش کسب‌وکارها در کنترل این همه‌گیری خواهیم پرداخت.
کسب‌وکارها در تمام این بخش‌ها نقش مهمی می‌توانند ایفا کنند. نقش آنها را می‌توان از سه زاویۀ مختلف بررسی کرد:
- از طریق ظرفیت‌ها و فعالیت‌های اصلی کسب‌وکار
- کمک‌های خیریه‌ای و داوطلبانه
- مشارکت در سیاست‌گذاری و مشاوره و پشتیبانی از انسجام‌بخشی فعالیت‌ها.
می‌توان سه حوزۀ تأثیرات همه‌گیری و سه نقش عمدۀ کسب کارها را به‌صورت یک ماتریس سه در سه درآورد:
۱٫ اقدامات بخش اصلی کسب‌وکار:
انسان‌ها را در رأس امور قرار دهید. ذینفعان آسیب‌پذیر را شناسایی کنید، برجسته‌ترین خطراتی که از بعد انسانی و اقتصادی آنها را تهدید می‌کند بشناسید و برای مقابله با آنها برنامه‌ای طراحی کنید.
- از سلامت و امنیت کارکنان و مشتریان اطمینان حاصل کنید و به‌صورت مداوم اطلاعات لازم را در اختیار کارکنان، تأمین‌کنندگان و توزیع‌کنندگان قرار دهید. محصولات کنونی و یا ارتقایافته را افزایش دهید و یا تجهیزات تولید را برای تولیدات اساسی حوزۀ سلامت مثل ماسک‌های پزشکی، ضدعفونی‌کنندۀ دست و دستگاه تنفس مصنوعی تغییر کاربری دهید. می‌توان دیگر ظرفیت‌ها و سرمایه‌ها مانند آزمایشگاه‌ها، شبکه‌های لجستیک و توزیع را ارتقا یا تغییر کاربری داد و هتل‌ها و رستوران‌ها را تبدیل به مکانی برای تولید و توزیع محصولات و خدمات اساسی کرد. می‌توان از پیام‌های تبلیغاتی برای رساندن پیام‌های سلامت به گوش مشتریان بهره برد.
- امکان استفاده از مرخصی استعلاجی با حقوق را افزایش دهید، از دورکاری‌ها حمایت کنید و کارکنان ساعتی، قراردادی‌ها و کارگران کارخانه‌ای را تحت پوشش حمایت‌های مالی خود درآورید. از تأمین‌کنندگان در مقیاس کوچک با روش‌هایی مثل تغییر مدت و شرایط پرداخت حمایت کنید تا از این طریق مشکلات کوتاه‌مدت مربوط به جریان نقدینگی را کنترل کنید. از طریق کاهش قیمت‌ها و آسان‌گیری در شرایط استفاده و اتخاذ سیاست‌های مرجوعی منعطف و معاف کردن از هزینه‌های دیرکرد، دسترسی به محصولات و خدمات اساسی را افزایش دهید که معیشت افراد را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. با حفظ سرسختانۀ اصول اخلاقی و نظام رضایتمداری، از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها، تقلب، فساد و فعالیت‌های غیراخلاقی که بیش از همه به کسب‌وکارهای کوچک خدشه وارد می‌کند، جلوگیری کنید.
- محتوا و منابع آموزشی را به اشکال جدید مجازی انتقال دهید.
۲٫ اقدامات انسان دوستانه:
راه‌هایی بیابید تا فعالیت‌های بشردوستانۀ شرکت، مشارکت کارکنان و سرمایه‌گذاری اجتماعی را تقویت کنید تا بتوانید آسیب‌پذیرترین اقشار را حمایت کنید و از شنیده شدن صدای جوامع محلی اطمینان حاصل کنید.
- کمک‌های حمایتی منعطف، اضطراری و یا نامحدود به سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه‌ای جهت مقابله با وضعیت بحرانی ارائه دهید. محصولات و خدمات رایگان به بیمارستان‌ها و کارکنان حوزه سلامت عرضه کنید. از کارکنانی که تخصص درمانی و دیگر مهارت‌های داوطلبانه دارند حمایت کنید. از کارکنانی که برای این امر برنامه و بستر جذب سرمایه مجازی دارند پشتیبانی کنید.
- کمک‌های نقدی یا وام‌های اضطراری به کارگران و یا کسب‌وکارها کوچک ارائه دهید. از کسب و کارهای کوچک و سازمان‌هایی که از جمعیت کم‌درآمد و در معرض خطر حمایت می‌کنند، پشتیبانی کنید.
- دسترسی رایگان به محتوا و پایگاه‌های آموزشی، دسترسی رایگان به پایگاه‌های آموزشی ایجاد کنید و از معلمان و فضای آموزشی حمایت کنید.
۳٫ مشارکت در سیاست‌گذاری
در مباحث سیاست‌گذاری، آگاهی بخشی و مشارکت در تقویت مؤسسات برای حمایت از آسیب‌پذیرترین افراد جامعه، ورود کنید.
- دولت را در زمینۀ جمع‌آوری داده و انتشار اطلاعات مستند دربارۀ سلامت یاری کنید. مستقیم یا با پشتیبانی مالی از بخش تحقیق و توسعه سلامت و درمان حمایت کنید. با دولت‌ها همراه شوید تا همزمان با کنترل تهدیدهای عرصه سلامت، خطر امنیت غذایی را درک کنید و در جهت کاهش آن کاری کنید.
- از دولت‌ها در جهت پشتیبانی از کارگران، کسب‌وکارهای کوچک و چتر ایمنی رفاه اجتماعی به‌عنوان بخشی از بسته‌ها حمایتی اقتصادی پشتیبانی کنید. از تداوم تجارت و مرزهای آزاد برای تبادل کالاها و خدمات اساسی حمایت کنید.
- با دولت‌ها و دیگر دست‌اندرکاران در حمایت از آموزش معلمان و اطمینان حاصل پیدا کردن از اینکه خانوارها و دانش آموزان و دانشجویان کم‌درآمد دسترسی بیشتری به فناوری‌های جدید دارند، همکاری کنید.
با این حال، اقدام مؤثر کسب‌وکارها در این راستا، نیازمند هماهنگی و شراکت با دیگر کسب‌وکارها، معتمدان جامعه، اتحادیه‌های تجاری، متخصصین حوزۀ سلامت، دولت‌های ملی و در بسیاری از کشورها، آژانس‌های سازمان ملل متحد، مؤسسات تأمین مالیِ دوجانبه و چندجانبه و سازمان‌های مردم‌نهاد با فعالیت‌های انسان‌دوستانه است. در سطح کشوری، این امر مستلزم همکاری با اتاق‌های بازرگانی، میزگردهای رهبران کسب‌وکارها و انجمن‌های صنعتی یا از طریق تأسیس کارگروه‌های ویژۀ کووید-۱۹ تحت رهبری کسب‌وکارهاست تا به‌عنوان صدای هماهنگ کسب‌وکارها برای همکاری با دولت و معتمدان جامعه جهت شناسایی اولویت‌ها و ادغام منابع خصوصی و عمومی، نقش خود را ایفا کنند.
