الگو سازی کارافرینی اجتماعی برای ایران یک ضرورت است(گفتگو با نسیم یادگار)

–لطفا طرحی که در حوزه تعاونی مطرح کردید را برای ما معرفی کنید؟

شکلی از تعاونی را برای طرح غذای اجتماعی انتخاب کردیم. درفاز اول تجهیز آشپزخانه مرکزی به ظرفیت اسمی ۶۰۰۰ وعده نهار و تجهیز ۵ سالن غذاخوری با ظرفیت اسمی عرضه ۱۴۰۰ وعده نهار مد نظر بود. به این منظور و در پاییز ۱۴۰۱ ، منابع مالی مورد نیاز ۱۰ میلیارد تومان برآورد شد. در فاز اول، یک وعده نهار، شامل یک پلوی متناسب با فصل به همراه ۲ عدد خرما و مقداری ترشی بوده است. شایان ذکر است، سایر هزینه شامل آب، انرژی و شوینده و….  در سربار کارگاه مرکزی به میزان حدود ۵۰۰ تومان برای هر واحد غذا در نظر گرفته شده است.

گرچه صورت ظاهری غذای اجتماعی در ایران نمونه مشابهی ندارد با این حال می توان آن را ترکیبی گزینشی از چند مدل مرسوم به حساب آورد:

• سلف سرویس دانشگاه شریف: غذای روزانه (عکس و انیمیشن)
• سلف سرویس ایرانخودرو: چیدمان سالن پذیرایی
• هانی: کیفیت و مدل تولید (عکس و انیمیشن)
• مسلم: سرعت سرویس دهی (عکس و انیمیشن)
• آش نیکو صفت: غذای مغذی ارزان (عکس و انیمیشن)

در جهان نمونه های غذای اجتماعی عرضه می شود ولی به صورت رایگان برای تامین حداقل رژیم غذایی بدن Minimum order diet  برای گروه های درآمدی فقیر.

Food Bank •که غذاهای متنوع برای کارتن خوابها در غذاخوری های رایگان عرضه می شود.

Soup kitchen •که انواع سوپ های با ارزش تغذیه ای بالا را به صورت رایگان برای فقرا تامین می کنند.

• رستوران های بلدیه: توسط شهرداری ها و با منابع یارانه ای در ترکیه برای در دسترس کردن غذای ارزان باکیفیت برای عموم متقاضیان فعالیت می کند و مشتریانش شامل مهاجرین و سطوح درامدی پایین هستند.

در خارج از ایران پروژه های خیریه Food Bank و غیره غذاهایی برای طبقات محروم عموما یک جیره حداقلی رایگان را عرضه می کنند ولی به تازگی و خصوصا در امریکا عرضه غذای یک دلاری برای طبقات با قدرت پرداخت پایین نمونه های در حال رشدی بروز کرده است.

تاکید میکنیم که این رویکرد نظری جدیدی چه در ایران و چه در جهان است که بسیاری از جمله پیتر دراکر (نظریه پرداز معاصر مدیریت و علوم اجتماعی) امید زیادی به آن بسته اند. با این حال، فقدان نمونه های عینی و ناب از پروژه های واقعی تعاونی اجتماعی، راه را برای تصور ظرفیت های آن تنگ کرده است. ما دلیل این فقدان را ناشی از زمینه خاص خودمان ارزیابی می­کنیم. در واقع، بسیاری از کشورهایی که ظرفیت نهادی و انسانی ایده پردازی را دارند عملا با آسیب های اجتماعی پیچیده، عمیق و متکثر روبرو نیستند و از طرف دیگر کشورهایی که با چنین آسیب های روبرو هستند عملا فاقد چنان ظرفیت انسانی و نهادی هستند. ما موقعیت ایران را از هر دو منظر بسیار مناسب میپنداریم؛ یعنی هم آسیب اجتماعی و هم ظرفیت منابع اجتماعی را همزمان به مقدار زیادی داریم.

-محصول یا خدمتی که ارائه می دهید

ارزان ترین غذای گرم با کیفیت (با قیمت گذاری بر مبنای اصل غیر انتفاعی) است که برای دهک های درآمدی ۳ و ۴ و ۵ طراحی شده و در سالن های غذاخوری متناسب با اهداف اجتماعی و محیط زیستی سرو می شود. غذای اجتماعی برای اهداف تغذیه بهتر و همزمان گرفتن حس احترام و ایجاد سرمایه اجتماعی در افراد کمتر دیده شده در مناسبات صرفا اقتصادی غذا در کلان شهرها است.

-تعداد نیروی انسانی این طرح چگونه است و سطح فعالیت آنها به چه شکل است؟

اعضای تعاونی اجتماعی با سهام برابر هستند و در هنگام تاسیس در ۳ گروه قابل تفکیک هستند:

۱-گروه تامین کنندگان مالی: که ۸۰% از سهام تعاونی با ایشان اختصاص دارد. ایشان نهایت ۴۰ نفر هستند و هر یک ۲% از سهام تعاونی را در اختیار دارند. البته شرط عضویت هبه مبلغ ۲۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰ تومان به تعاونی است. و یک نفر از ۳ نفر هیئت مدیره دوره اول و بازرس دوره اول به انتخاب ایشان می باشد.

۲-بلوک بنیانگذاران: که ۴% از سهام تعاونی به ایشان اختصاص دارد. ایشان ۲ نفر (مهدی معماریانی و نسیم یادگار) هستند و هر یک ۲% از سهام تعاونی را در اختیار دارند. البته شرط عضویت ایشان تعهد به راه اندازی و عضویت در هیئت مدیره دوره اول است.

۳-بلوک کارکنان و مشاوران: که شامل ۱۶% از سهام تعاونی به ایشان اختصاص دارد. ایشان ۸ نفر از کارکنان کلیدی و مشارکت کنندگان در زمینه دانش تخصصی و شبکه روابط هستند که متعهد به فعالیت حرفه ای یا تسهیلگری پیش از راه اندازی تعاونی شده اند.

ورورد اعضای جدید تنها به شرط افزایش سرمایه تعاونی مجاز است.

-موفقیت هایی که تا  به امروز در این طرح کسب کرده اید چه بوده است؟

در ایران اما ما با قانون شرکت تعاونی موجود نمیتوانستیم اجتماعی بودن همیشگی را تضمین کنیم بنابراین به ترکیب بندی از امکانات قانون تعاونی ها نیاز داشتیم که بتواند تا حد امکان ضامن تدوام هدف اجتماعی سازمان باشد و ریسک تبدیل شدن سازمان غذای اجتماعی به خیریه یا شرکت اقتصادی را تا حد قابل قبولی کاهش دهد. بنابراین از امکان های قانونی زیر در تدوین اساسنامه تعاونی غذای اجتماعی استفاده کردیم:

۱-تامین مالی از طریق هبه اعضای تعاونی ها (تضمینی برای اجتماعی ماندن تصمیم گیری ها)

۲-امکان خروج اعضای تعاونی بر مبنای بازپرداخت ارزش اسمی سهام (ضامن غیر انتفاعی بودن مشارکت کنندگان در کار و سرمایه تعاونی)

۳-سابقه فعالیت اجتماعی به عنوان شرایط اختصاصی عضویت (تضمینی برای یکپارچگی و زبان مشترک اعضای جدید و قدیم برای کارآفرینی اجتماعی)

۴-کوچک کردن سهم هر عضو با افزایش تعداد اعضا (کاهش انگیزه سود)

۵-تکثر در اعضا با حق رای یکسان و عدم امکان تجمیع (کاهش انگیزه تبانی برای تغییر اهداف اجتماعی)

بر این اساس، اهداف عملیاتی و بنیادی طرح حاضر به شرح زیر است:

–در لایه عملیاتی: ارایه غذای اجتماعی برای دهک ۳ و ۴ و ۵ (غذای اجتماعی به عنوان یک بدیل)

–در لایه بنیادی: الگوسازی کارآفرینی اجتماعی به عنوان رویکرد مشارکت برای انسجام اجتماعی

به این ترتیب خلق ارزش اجتماعی در طرح غذای اجتماعی به شکل مدل زیر خواهد بود:

آرمان: الگوسازی کارآفرینی اجتماعی

چشم انداز: ایجاد نهاد غذای اجتماعی در ایران

رسالت: جبران شکست بازار و دولت در موضوع تغذیه طبقات پایین درآمدی

هدف عملیاتی: تولید انبوه غذای باکیفیت و ارزان و متناسب با درآمد طبقات پایین و عرضه محترمانه و محیط زیستی